کتاب صوتی به وقت بهشت

جورابچیان؛ اعلام حضور با اولین رمان

نرگس جورابچیان در سال 1360 در تهران متولد شده. او دارای مدرک مترجمی زبان روسی از دانشگاه آزاد است.

جورابچیان موفق شد با اولین رمان خود «به وقت بهشت» که در سال 1388 منتشر کرد، نظر منتقدان و خوانندگان حرفه­‌ای ادبیات را به خود جلب کند. این رمان بنا به گزارش روزنامه‌­ها، در عرض 20 روز در صدر کتاب­‌های پرفروش قرار گرفت. و اکنون نیز به چاپ ششم رسیده است.

بهشتی که کتاب می‌­آفریند

اولین بخش کتاب با روایتی خواندنی آغاز می‌شود. راوی یا همان شخصیت اصلی داستان (ترلان)، از روزی می‌­گوید که قرار است به این دنیا بیاید! او تنها نیست. 3 نفر هستند. اولی بی­‌معطلی به دنیا می‌آید. دومی از آمدن منصرف می‌شود و سومی که او باشد نمی‌خواهد از پناه و آغوش خدا دور شود. خدا به او می‌گوید در تو رازی پنهان کردم. رازی که فاش نمی‌شود و او تا 7 سالگی خواب خدا را می‌بیند.

جهانی که ترلان با سطرهای اولش می‌­آفریند، این مطلب را برایمان روشن می­‌کند که بناست وارد شویم به دنیایی لطیف با نگاهی خاص و ظریف­‌بین، شاید یک ایده آلیسم بکرِ زنانه. جدا از سطرهای ابتدایی، در ادامه هم خیلی خوب و آرام با این نگاه و دنیایی که آفریده، همراه می­‌شویم و خو می­‌گیریم. نگاهی که پیش از هرچیز حکایت از اصالت شخصیت و ذهنیت ترلان دارد.

فانتزی در جدال با واقعیت

ترلان خیلی زود و در جریان زندگی معمول خود، به شکلی کاملاً سنتی (مراسم خواستگاری)، با پسری آشنا می‌شود و می‌­تواند شباهت‌­های ظریفی را بین خودش و او پیدا کند. کمی بعد آن­ دو از دل­‌مشغولی‌­هایشان برای هم می­‌گویند و همراه با کشف دیگری، دست به­‌کارساختن می­‌شوند. ترلان اگرچه از مجرای سنت به انتخاب­اش رسیده اما حاضر نیست احساس­اش را در قالب کلیشه­‌های تعریف شده درآورد و کوتاه بیاید از آن ایده‌­آلیسم زنانه‌­ای که در سر دارد :

«.....رد نگاه مرا می­‌گیرد و با نفسی از سر آسودگی به سمت من می‌­آید.

- یعنی می‌­خوای توی همه‌­ی زندگی منو به همین راحتی بخونی؟

در امتداد لبخندش ادامه می­‌دهم:

 - فکر می­‌کردم یه زنجیره....همیشه از زنجیر فراری بودم. واسه خاطر همین بود که....دخترا و پسرا، به هم علاقمند می‌­شن و هرچی می­‌گذره محبت‌­شون بیشتر رنگ تعلق می­‌گیره. مالک هم‌دیگه می‌­شن. حریم شخصی هم‌دیگه رو می‌­شکنن. بعد هر کدوم بار تعلق اون یکی رو به دوش می‌­کشه....تا آخر عمر....اولش قشنگه، اما کم کم می‌­شه عذاب......»

گرچه به نظر می‌­رسد این رابطه در بهشتی که وعده داده شده آغاز می‌­شود، ولی در آن‌جا نمی‌­ماند. ترلان از قابِ تعریف شده­‌اش بیرون می­‌زند و در اثر تماس با واقعیت، دچار تعارضاتی درونی می‌­شود که ضمنِ مسله­‌های پیرامونش در زمان حال، گذشته­ را نیز برایش زنده می­‌کند.

«به وقت بهشت»؛ رمانی عامه‌­پسند؟

در مورد این رمان نقدهایی نوشته شده و بعضی آن­‌را در ردیف رمان­‌های عامه­‌پسند قرار داده‌­اند. و البته به زعم برخی دیگر نیز، جورابچیان با این کتاب موفق شده دو گروه از خوانندگان ادبیات جدی و عامه‌­پسند را با هم آشتی بدهد.

دو نمونه از گفته‌­های منتقدان در شرح این کتاب، چنین است:

« این نقد که گفته می‌شود نویسنده‌­ی این رمان فردی سنتی است، غلط است؛ زیرا اگر سنتی بود، ما با شخصیتی کلیشه‌یی برخورد می‌کردیم که فقط پخت و پز می‌کرد؛ در حالی که ترلان این‌گونه هست؛ اما فقط این نیست. ترلان می‌خواهد او را همان‌طور که هست، بپذیرند. این ترلان سنتی نیست و دید سنتی ندارد.»

« نویسنده در این اثر به گونه‌ای دیگر پایانی تلخ و شیرین و تا حدی مبهم رقم زده است؛ برخلاف آن گونه داستان‌ها که انتهایی قطعی و عموماً خوش و یا توأم با حرمانی عاشقانه-سوزناک را برای­شان انتظار می‌کشیم.»

و اما آن­چه خود جورابچیان در مصاحبه‌­ای به کنایه گفته: «عامه پسند می‌شود کلاس پایین و نوگراها بادی به غبغب می­‌اندازند. من ترجیح می­‌دهم همه­‌ی اقشار جامعه از رمانم سر دربیاورند و لذت ببرند. به قول شما می­‌شوم عامه پسند، اما این طوری بهتر است. من می نویسم تا خوانده شوم. نمی­‌نویسم تا عده‌­ای خاص مرا بخوانند و از تکنیک نوشتارم تعریف کنند و....»

در پایان اما آن­‌چه مبرهن است آن‌ست که ادبیات و در مقیاسی بزرگ­تر کلیت جامعه‌­ی ایرانی، به­‌شدت نیازمند به دانستن از دنیا و نگاه زنانه است. نگاه‌ی که شاید خالی باشد جایش در گنجه­‌ی تاریخی­‌مان. بی­شک با داشتن و شنیده شدن این صداها، به­‌مراتب ادبیات و فرهنگ غنی‌­تری خواهیم داشت. چه اگر به حد کافی زن را نمی‌­شناسیم، به آن دلیل است که آن­‌ها از خود ننوشته­‌اند. این اثر صوتی را می­‌توانید با اجرای خوب سارا فیض بشنوید.