کتاب صوتی گسترش اسلام

س-ل-م

اسلام در زبان عربی از ریشه‌­ی «س-ل-م» و به معنای تسلیم شدن، واگذاری، آشتی و صلح است. مُسْلِم (به فارسی مسلمان) نیز از مشتقات این کلمه به­‌معنی کسی‌­ست که خود را به خداوند تسلیم می­‌کند، یا کسی که از اسلام تبعیت می­‌کند. شناخت خداوند و اعتقاد به یکتایی او اصلی‌­ترین باور مسلمانان است، و همین مسئله این دین را در میان سایر ادیان ابراهیمی متمایز ساخته است. آن‌­ها اعتقاد دارند خداوند بر بسیاری از پیامبران، وحی فرستاده و محمد آخرین آنان است. به باور آنان محمد اعاده کننده‌­ی ایمان توحیدی خالص ابراهیم، موسی، عیسی و دیگران پیامبران است و اسلام کامل‌­ترین و آخرین آیین الهی­‌ست.

مسلمانان براین باورند که خداوند، قرآن را به محمد از طریق فرشته‌ای به نام جبرئیل فرو فرستاده است. قرآن از یهودیان و مسیحیان با عنوان «اهل کتاب» یاد می­‌کند. مسلمانان همگی بر بی­‌خطا بودن قرآن اتفاق نظر دارند. و معتقدند آیات قرآنی که امروزه در دست ماست (بی حذف یا اضافه‌­ی کلمه‌­ای) دقیقاً همان چیزی‌­ست که محمد بیان کرده. این اتفاق نظر به حدی‌­ست که شیعیان دوازده امامی ایران و وهابیان عربستان رسم­‌الخط واحدی از قرآن را به­‌کار می­‌برند.

اصول دین نزد مسلمانان سه عدد هستند:

1- توحید: یعنی اعتقاد به یگانگی خداوند و اعتقاد به صفات او.

2- نبوت: یعنی اعتقاد به ضرورت فرستادن پیامبران از سوی خداوند برای راهنمایی بشر. (و اعتقاد به پیامبری محمد)

3- معاد: یعنی اعتقاد به وجود جهانی که بعد از فروپاشی این جهان کنونی، نمایان می‌شود و در آن جهان نیکان و بدکرداران به سزای کردار خویش می‌رسند.

در میان این اصول آن‌چه ریشه‌­ی بقیه ‌است، توحید می‌باشد، به‌طوری‌که دین‌­شناسانِ مسلمان می‌کوشند تا با اثبات آن، بقیه­‌ی اصول و فروع را ثابت کنند. شیعیان علاوه بر این سه اصل، به عدل و امامت نیز به عنوان اصل­‌های چهارم و پنجم معتقدند.

پذیرش اسلام با گفتن شهادتین ( «اشهد ان لا اله الا الله» و «اشهد ان محمد رسئل الله» ) محقق می­‌گردد.

اسلام آیین تعادل

اسلام با نوید ظهور انسان کامل و نیز ساختن دنیای بهتر آمده است. این دین مانند یهودیت و مسیحیت در خاورمیانه ظهور کرد و از میان این سه دین بزرگ، از همه جوان­‌تر است.

اسلام مسلمانان را از غذای حرام، شراب­ و قمار منع می‌­کند. مسلمانان می­‌توانند مستقیماً با خداوند راز و نیاز کنند و برای این منظور احتیاج به واسط‌ی ندارند. مسجد در اسلام تنها محل تجمع است و برخلاف کلیسا در مسیحیت، دارای قدرت مذهبی نیست.

در بیانی کلی‌­تر اسلام دین اعتدال و میانه‌­روی­ست؛ این دین در عین این‌که پیروانش را به کمک به فقرا تشویق می‌­کند، ترک دنیا را مطلوب نمی­‌شمارد.

انشعابات در اسلام

ابوالقاسم محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم (‎570 - 632) بنیان‌گذار و پیامبر دین اسلام است. محمد تا سه سال پس از بعثت دعوت خود را آشکار نکرد. اولین گروهی که محمد آن‌ها را آشکارا به اسلام دعوت نمود، بستگان خودش بودند. پس از آن به کوه صفا رفت، و تمام قریش را به پذیرش اسلام فراخواند.

پیروان دین اسلام از دیدگاه فقهی و کلامی این دین را به مذاهب گوناگونی تقسیم کرده‌اند که برخی از این مذاهب خود به فرقه‌های مختلف و گاه هر فرقه به انشعاباتی چند تقسیم می‌شوند (منظور از دیدگاه فقهی، نوع احکام شرعی پذیرفته و بکاررفته در هر مذهب و منظور از دیدگاه کلامی، درجه­‌ی پذیرش خردگرایی در هر یک از مذهب‌ها است.):

شیعه

سنی

صوفیه

مذاهب شبه اسلامی

دو مذهب عمده‌­ی اسلام شیعه و سنی می‌­باشند که هر یک از این دو فرقه انشعاباتی دارند. برای نمونه صوفی‌گری در میان شیعه و سنی وجود دارد.

شیعیان بر این باورند که امام و جانشین پیامبر اسلام از راه نص شرعی تعیین می‌شود و امامت علی، نخستین امام شیعیان و دیگر امامان شیعه نیز از راه نص شرعی ثابت شده‌است.اصول دین در تشیّع پنج‌گانه است و علاوه بر سه اصل توحید، نبوت و معاد، به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند (عدل به معنای اعتقاد به عدالت خدا و امامت به معنای اعتقاد به ضرورت فرستادن امامان از سوی خدا برای راهنمایی بشر).

مهم‌ترین مذاهب شیعه، عبارتند از دوازده‌امامی، اسماعیلیه، زیدیه، کیسانیه، واقفیه و فطحیه

در مقابل اهل سنت بر این باورند محمد، پیامبر اسلام، پس از خود جانشینی تعیین نکرد و پس از فوت محمد، مسلمانانِ آن زمان بر اساس شورا یک تن را به­‌عنوان خلیفه‌­ی مسلمین انتخاب کرده‌اند. در آغاز در خاندان بنی ساعده، ابوبکر را که از یاران و نزدیکان محمد بود و در میان مسلمانان محبوبیت و اعتبار زیادی داشت، برای خلافتِ پس از محمد، بر جامعه نوبنیاد مسلمانان انتخاب کردند. سنیان به چهار مکتب فقهی عمده که عبارتند از: حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی تقسیم می‌گردند.

پهنه­‌ی اسلام

برخی ادعا دارند که پیامبر اسلام زمانی که در مدینه بود، برای سران امپراتوری‌های جهان نامه­‌نگاری کرده و آن‌ها را به اسلام دعوت نمود. در واقع در دوره­‌ی رسالت محمد پیامبر، دین اسلام درگیر جنگ‌هایی بود اما بیش­تر حالت دفاعی داشت. مهم­‌ترین فتح آن­ زمان فتح مکه و گسترش اسلام در سرزمین حجاز (نیمه غربی جزیرة العرب) بود. فتوحات اسلامی از زمان خلفای راشدین آغاز شد و تا دوره عثمانیان ادامه یافت. (مسلمانان در زمان خلیفه­‌ی دوم به فرمان عمر، به ایران حمله کردند و طی تقریباً 10 سال تمام ایران جز نواحی گیلان و مازندران را تصرف کردند.)

شاید بتوان به جرات گفت که نقطه­­‌ی افول فتوحات مسلمانان شکست در نبرد بلاط الشهدا یا نبرد تور در فرانسه است. نبردی که گویا نقطه­‌ی پایان نفوذ مسلمانان در اروپا است. اگرچه بعدها در عصر عثمانیان مسلمانان توانستند به وین و مجارستان هم دست پیدا کنند، ولی می‌توان شکست در نبرد تور را نقطه­‌ی افول موج اول فتوحات اسلامی نامید.

البته رویکردی نیز در میان برخی از علمای شیعه وجود دارد که فتوحات اسلامی در این دوره را، با توجه به این‌که تحت جواز و امر ائمه‌­­ی صالح و معصوم نبوده‌ است مورد تأیید نمی­‌داند. آنان در توجیه نظر خود به این گفته­‌ی علی (ع) استناد می­‌کنند که می‌گوید: «مسلمان نباید در رکاب کسی که به حکم خدا ایمان ندارد و دستور خداوند را درباره‌­ی غنایم جنگی اجرا نمی‌کند، جهاد کند. اگر در چنین جهادی کشته شود، دشمن ما را در غصب حقوق ما و ریختن خون ما یاری نموده و مرگ او همانند مرگ دوران جاهلیت است.»

گفتنی‌­ست مسلمانان در نیمه‌­ی دوم قرن هفتم میلادی به فتح اسپانیا روی آوردند؛ عرب‌ها پس از فتح اسپانیا نام اندلس را بر آن نهادند. پس از فروپاشی حکومت امویان اندلس، پادشاه‌ی مسیحی اسپانیا به وجود آمد. در زمان پادشاهی فیلیپ دوم، بسیاری از مسلمانان اسپانیا اخراج و تبعید شدند.

اسلام در دنیای امروز

جدا از روزگاران گذشته که اسلام به‌­سرعت طرح اولیه و شالوده­‌ی حکومتی پهناور و قدرتمند را پی‌­ریزی کرد که از ساحل اقیانوس اطلس در شمال آفریقا تا چین و هند گسترش داشت، می‌­توان گفت در دنیای امروز نیز هیچ قلمرو دیگری بیش از اسلام چنین آمیزه­‌ی گوناگونی از انواع اقوام، نژادها و زبان‌ها را در بر نگرفته است. اسلام نسبت به ادیان اصلیِ پرجمعیتِ دنیا جدیدترین دین است و حدود یک میلیارد و هشتصد میلیون نفر پیرو دارد که دومین دین پرجمعیت دنیا پس از مسیحیت، به­‌شمار می‌آید. این آمار طی برآوردی در سال 2017 به­‌دست آمده که نشان می­‌دهد چیزی در حدود 24% از جمعیت 7.6 میلیاردی ساکنان جهان را مسلمانان تشکیل می­‌دهند. از این تعداد چیزی در حدود 200 میلیون نفر شیعه و بقیه سنی هستند. گفتنی­‌ست 60% از مسلمانان جهان در آسیا زندگی می­‌کنند.

نکته‌­ی جالب توجه این‌­که این آمار در سال 2007 برابر با یک میلیارد و سیصد و بیست هزار نفر (یعنی چیزی در حدود 20% جمعیت 6.6 میلیاردی جهان در آن سال) بود. تحقیقات نشان می‌دهد که سرعت رشد اسلام با هیچ‌کدام از ادیان دیگر برابری نمی‌کند و از همه­‌ی آن‌ها بیشتر است. نرخ رشد اسلام در حدود دو برابر مسیحیت برآورد شده و پیش­بینی می­‌شود تا سال 2050 جمعیتی معادل یا بیشتر از آن داشته باشد.

آوای اسلام

کتاب «گسترش اسلام» که با اجرای خوب اکرم پریمون صوتی شده نگاهی به ریشه‌­های اسلام و فتوحات آن و همچنین امپراتوری­‌های اسلامی از روزگار گذشته تا سده‌­های میانه انداخته و نیز شما را به‌­خوبی از مختصات این آیین در عصر جدید آگاه می‌­سازد.