کتاب صوتی ایران باستان

پژوهش‌گری با تخصص در زمینه‌ی تاریخ ایران باستان
«یوزف ویسهوفر» نویسنده، استاد دانشگاه و محقق آلمانی است که سال 1951 در شهر ویکده چشم به جهان گشوده. حوزه‌ی تخصصی مطالعات ویسهوفر تاریخ باستان است و او این رشته را سال‌ها در دانشگاه «کی‌یل» تدریس کرده است. در حوزه‌ی تاریخ باستان هم تمرکز اصلی این پژوهشگر آلمانی، در وهله‌ی اول تاریخ ایران پیش از اسلام بوده و ارتباط‌های میان یونان و روم و خاور نزدیک باستان، در درجه‌ی بعدی اهمیت برای او قرار داشته است. معروف‌ترین اثر او هم «تاریخ باستان» است که ایران را از 550 سال پیش از میلاد تا سال 650 میلادی زیر ذره‌بین گرفته. نتیجه‌ی بخش عمده‌ای از مطالعات ویسهوفر، در قالب مقاله‌هایی منتشر شده که عموماً هم نسخه‌ی اصلی آن‌ها آلمانی است. اما او به جز ایران باستان چند کتاب دیگر هم نوشته که به‌لحاظ شهرت، جایی بسیار پایین‌تر از ایران باستان می‌ایستند؛ «قیام گئوماته و آغاز پادشاهی داریوش اول» که «هوشنگ صادقی» آن را به فارسی برگردانده، «تاریخ پارس: از اسکندر مقدونی تا مهرداد اشکانی» که «مرتضی ثاقب‌فر» آن را ترجمه کرده و دو کتاب «آغاز خط و متن در اروپا: الفبا و پیامدهای آن در یونان» و «ایرانیان، یونانیان و رومیان» که هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند. علاوه بر این مجموعه‌ای از مقالات این نویسنده نیز به کوشش «فرید جواهرکلام» و «هوشنگ صادقی» گرد آمده و در قالب کتابی با عنوان «امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن» منتشر شده‌اند.
 
در باب اهمیت مطالعه‌ی تاریخ ایران باستان
یوزف ویسهوفر نخستین نسخه از ایران باستان را سال 1996 منتشر کرد. درست است که مطالعه‌ی تاریخ ایران باستان برای اروپاییان و نیز خود ایرانیان همواره کاری جذاب و گیرا بوده، اما در دهه‌های اخیر، علاقه به این موضوع نمود بیشتری پیدا کرده است. تاریخ 2500 ساله‌ی ایران، نکات بسیاری دارد تا مخاطب از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و تاریخی، از آن درس بگیرد. با همه‌ی این‌ها، فرهنگ و زندگی اجتماعی ایران را بدون توجه به ریشه‌های آن و بدون کاوش در سنت‌هایی که در دوران پیش از اسلام ریشه دارند، نمی‌توان دریافت. از زبان و ادبیات، مفاهیم ایرانی پذیرفته شده در اسلام، نقش اقلیت‌های مذهبی و نیز مسئله‌ی بقای عشیرتی در جامعه‌ی ایران، سنت‌های جغرافیایی-فرهنگی و توسعه و امثال آن نیز نباید غافل شد. تصویر کلی «ایران باستان» که ویسهوفر در کتابش ارائه کرده، مبتنی بر مفهوم گسترده‌ای است که به سرزمین دولت ملی ایران کنونی محدود نمی‌شود، بلکه سراسر سرزمین‌هایی را شامل می‌شود که اقوام ایرانی در دوران باستان در آن‌ها سکونت داشته‌اند و مرزهای شاهنشاهی‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی را در بر می‌گرفته است. برای فهم جنبه‌های ویژه‌ی فرهنگ‌های کهن ایرانی، توجه به این سرزمین‌ها و ارزیابی پژوهش‌هایی که به‌خصوص در زمینه‌ی باستان‌شناسی در این مناطق انجام شده، اهمیتی اساسی دارد.
 
ایران از 550 سال پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد
مورخ آلمانی «ایران باستان» را در چهار بخش کلی تحریر کرده است. پس از مقدمه‌ای که به «آغاز برتری ایرانیان در خاور نزدیک در عهد باستان» می‌پردازد، در بخش یکم ایران را از زمان «کوروش تا اسکندر بزرگ» روایت می‌کند و در این بخش از گواهی‌ها، رعایای شاه، خشاسا، دهیاوا و باجی و نیز زندگی روزمره‌ی مردم در زمان هخامنشیان سخن می‌گوید. بخش دوم به دوره‌ای اختصاص دارد که نویسنده آن را «دوره‌ی فترت» می‌نامد و از سلطه‌ی مقدونیان بر ایران حرف می‌زند. سومین بخش کتاب «ایران در زمان پادشاهی پارتیان» را به تصویر می‌کشد؛ از اشک یکم تا اردوان چهارم. این بخش نیز با گواهی‌ها و رعایای شاه آغاز می‌شود و به اقشاری چون ساتراپ‌ها، بازرگانان، سربازان و روحانیان و نیز مقوله‌هایی مثل اداره، اقتصاد، ارتش و کیش‌ها در ایران اشکانی می‌پردازد. آخرین بخش کتاب «ایران از اردشیر یکم تا یزدگرد سوم» نام دارد و به‌طبع بیان‌گر سرگذشت فرمانروایی ساسانیان است. پس از گواهی‌ها و رعایای شاه، ویسهوفر از «ایران‌شهر» می‌گوید؛ از امپراتوری، مردم و شیوه‌ی زندگی آن‌ها در آن دوران. نویسنده کتابش را به نتیجه‌گیری مباحث پیش به اتمام می‌رسان؛ با فصلی که «بقای ایران باستان و کشف دوباره‌ی آن» نام‌گذاری شده است. در نهایت می‌توان گفت یوزف ویسهوفر امکانی فراهم کرده تا ایران باستان بانگ و هویت خود را با آشکار ساختن منش ویژه‌ی فرهنگ خویش نمایان سازد و سنت‌هایی را که بر آن اثر گذاشته و از آن اثر پذیرفته‌اند، نشان دهد.
 
کتاب صوتی ایران باستان
نشر صوتی آوانامه با همکاری با «انتشارات ققنوس» کتاب صوتی «ایران باستان» اثر «یوزف ویسهوفر» را با ترجمه‌ی «مرتضی ثاقب‌فر» و صدای «سلمان ظاهری» تولید و منتشر کرده است.