کتاب صوتی جامعه شناسی خودمانی (چرا درمانده ایم؟)

«ز جان و ز دل دوست دارد وطن، ز سیم و ز زر او نگوید سخن»
حسن نراقی نویسنده، پژوهشگر و جامعه‌شناسی است که اردی‌بهشت 1322 در کاشان متولد شد و 76 سال بعد، یعنی آذر 1399 در تهران درگذشت. نراقی در طول حیاتش، کتاب‌های پرشماری را به دست چاپ نسپرد و از میان همین آثار معدود، شهرت خود را بیش و پیش از همه مدیون کتاب «جامعه‌شناسی خودمانی» یا «چرا درمانده‌ایم؟» است. کتابی که موفقیت آن و استقبال چشم‌گیر مخاطبان از آن، تعداد چاپ‌هایش را از سی هم فراتر برد و نویسنده را بر آن داشت تا دنباله‌ای تحت عنوان «پی نکته‌هایی بر جامعه‌شناسی خودمانی» نیز بنویسد. دیگر اثر حائز اهمیت حسن نراقی «چکیده‌ی تاریخ ایران: از کوچ آریایی‌ها تا پایان سلسله‌ی پهلوی» است. چندی بعد او کتاب «ناگفته‌ها...» را طی گفتگویی با «روزبه میرابراهیمی» نوشت و نیز عضو گروه مؤلفینی بود که مجموعه‌مقالات خود را در کتابی با نام «خط خوش فارسی» گرد آورده و منتشر کردند.
 
درددل خودمانی یک ایرانی با هم‌وطنانش
«تامِس آ. هریس» در کتاب تحسین‌شده‌ی «وضعیت آخر» می‌گوید: «یک جامعه نمی‌تواند بدون تغییر افرادش تغییر کند. تمام امید ما برای آینده بر پایه‌ی این واقعیت است که شاهد تغییر افراد باشیم.» حسن نراقی نیز در این اثر، کمابیش همین نظرگاه را پی می‌گیرد. او با مثال‌ها و آمار و ارقام، به بررسی برخی از عادات، مشکلات و خصوصیات ما ایرانی‌ها می‌پردازد. بدیهی است که قدم اول برای حل مشکل، دست یافتن به شناختی درست و کامل از ابعاد مختلف مشکل است. نراقی در جامعه‌شناسی خودمانی که خود آن را درددلی خودمانی درباره‌ی جامعه‌ی ایرانی می‌داند، با بیانی ساده و به‌دور از تکلف‌های عموم کتب جامعه‌شناختی، پشت پرده‌ی بسیاری از مشکلات مبتلابه ما ایرانیان را برمی‌شمرد. در این بین، با این‌که از نقش حکومت‌ها و دولت‌ها غافل نیست، بیشتر از باری که روی دوش ما مردم است، سخن می‌گوید. مایی که اگر هرکدام‌مان با شنیدن کتاب، لااقل در یک یا دو فصل خود را درگیر بدانیم و برای تغییر بکوشیم، می‌توانیم شاهد تغییری در ابعاد گسترده باشیم.
 
چرا درمانده‌ایم؟
همان‌‎طور که پیش‌تر گفته شد و از عنوان فرعی کتاب هم مشهود است، حسن نراقی در جامعه‌شناسی خودمانی از معضلاتی سخن می‌گوید که باعث درماندگی یا به‌زعم برخی عقب‌ماندگی ما ایرانیان شده است. او پس از بیان مقدمه‌ای، در نخستین فصل از بیگانگی ما با تاریخ سرزمین‌مان و ضرورت مطالعه‌ی تاریخ سخن می‌گوید. در فصل دوم، از حقیقت‌گریزی و پنهان‌کاری ما حرف می‌زند. فصل سوم کتاب به بررسی ظاهرسازی در ایرانیان می‌پردازد. محور بحث فصل چهارم حول قهرمان‌پروری و استبدادزدگی‌مان می‌گردد. نویسنده فصل پنجم را به خودمحوری و برتری‌جویی ما اختصاص داده و در فصل ششم به بی‌برنامگی ما می‌پردازد. فصول هفتم و هشتم به‌ترتیب درباره‌ی ریاکاری و فرصت‌طلبی ما و احساساتی بودن و شعارزدگی‌مان بحث می‌کنند. نراقی در فصل نهم با مثالی نغز از «دایی‌جان ناپلئون»، از مسئله‌ی توهم دائمی توطئه‌ی ما ایرانیان سخن می‎‌گوید. یازدهمین فصل کتاب درباره‌ی قانون‌گریزی و میل ما به تجاوز است. فصل دوازدهم از توقع و نارضایی دائمی ما می‌گوید و سیزدهمین فصل هم به مقوله‌ی حسادت و حسدورزی ما اختصاص یافته است. نراقی در فصول چهارده و پانزده به‌طعنه صداقت و همه‌چیزدانی ایرانیان را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. در ادامه نیز به شکلی مختصر برخی از خلقیات دیگر ما ایرانیان برشمرده می‌شوند. نویسنده در میان این فصول، هرازگاهی، شعری نیز آورده که علاوه بر اثرگذارتر کردن مطلب مورد بحث، بر غنای ادبی آن نیز افزوده است.
 
کتاب صوتی جامعه‌شناسی خودمانی
نشر صوتی آوانامه با همکاری «نشر اختران» کتاب صوتی «جامعه‌شناسی خودمانی» یا «چرا درمانده‌ایم؟» اثر «حسن نراقی» را با صدای «مهدی صفری» تولید و منتشر کرده است. علاقه‌مندان به کتاب جامعه‌شناسی خودمانی، به‌زودی می‌توانند دنباله‌ی آن تحت عنوان «پی‌نکته‌هایی بر جامعه‌شناسی خودمانی» را نیز از آوانامه بشنوند.