در کتاب «جدال جهانبینیها» دیپاک چوپرا و لئونارد ملودینو پاسخهای مهیج و ماهرانهای را در مورد مهمترین پرسش انسان ارائه کردهاند: آیا ما بهطور ساده ماشینهایی زیستی هستیم که سرنوشت ما فراموشی و مرگ است، یا موجوداتی فنا ناپذیریم که موقتا جسم مادی را تجربه میکنیم؟ نویسندگان این کتاب حق منازعه را به جا آوردهاند و آنگونه به این موضوع پرداختهاند که شما نمیتوانید خواندن کتاب را متوقف کنید. این کتاب فصل تازهای در جدال بین علم و دین گشوده است. ارزش این کتاب، با گذشت زمان، بیشتر خواهد شد.
دکتر ناصر مهدوی در اثر خود «اینک حسین آینهی زندگی» تلاش کرده تا ضمن بیان گزارشی مختصر از واقعهی عاشورا و نیز یادآوری اندیشهی اندیشهورزان بزرگ و توانایی که پیرامون عاشورای امام حسین مطالبی ارزنده عنوان کردهاند، به این مسئلهی مهم بپردازد که امام حسین الگویی است برای همهی آنهایی که مایلند سرافراز و آزاد زندگی کنند؛ الگویی است برای کسانی که در پی زندگی مطلوب و شرافتمندانه بیقراری میکنند و حاضرند سختی و مرارت بسیار تحمل کنند، ولی حاضر نیستند با ذلت و فرومایگی زندگی کنند. آدمیانی که بر گِرد خدا حلقه میزنند و به دور او میچرخند و به حرمت انسانی و زندگی عادلانه احترام میگذارند و اهتمام میورزند. دکتر مهدوی پس از مقدمه، در سه فصل کلی، اندیشههایش را مطرح کرده است. فصل نخست گزارشی است مختصر، از واقعهی بزرگ عاشورا. فصل دوم آراء متفکران پیرامون واقعهی عاشورا را بررسی میکند. و سپس بخش اصلی کتاب یعنی «حسین، آینهی زندگی» آغاز میشود و کتاب، پس از بررسی کامل واقعهی عاشورا از منظرهای گوناگون و با در نظر گرفتن تمام جوانب آن حادثهی عظیم، به پایان میرسد. طرح اینگونه اندیشهها میتواند در احیاء و بازسازی و نیز شکلگیری قرائتی عقلانی و انسانی از مفاهیم دینی و رویدادهای مهم تاریخ فرهنگ دینی ایران مؤثر افتد و در زیستن اخلاقی بیشتر و دستیابی به زندگی مطلوب و انسانی، کمکی هرچند اندک در مسیر حیات مردم این سرزمین به شمار آید.
شاهدخت ولز، سال 1961 و با نام «دایانا فرانسیس اسپنسر» در خانوادهای اشرافی متولد شد. در بیستسالگی با چارلز، بزرگترین فرزند ملکه الیزابت دوم ازدواج کرد و به این ترتیب، به عضویت خاندان سلطنتی بریتانیا درآمد. او نخستین همسر چارلز بود و «پرنس ویلیام» و «پرنس هری» دو نتیجهی این ازدواج بودند. ازدواج دایانا و چارلز که اکنون پادشاه بریتانیاست، نشیبهای بسیاری داشت و این زوج، سال 1992 از یکدیگر جدا شدند. طولی نکشید که خبر این جدایی در تمام رسانهها پخش شد. اما طلاق رسمی ایندو، چهار سال بعد و در سال 1996 رقم خورد. زندگیِ پس از طلاق دایانا، دشوار اما بسیار کوتاه بود. او سال 1996، در یک سانحهی رانندگی در پاریس، جان خود را از دست داد. زندگی 36 سالهی دایانا، پر از اتفاقات بزرگ و کوچک، جزئیات و کلیاتی است که پژوهشی دقیق و متقنی با توجه به ابعاد گسترده و متفاوت این زندگی میطلبد که حق مطلب بهدرستی ادا شود. کاری که اندرو مورتن به بهترین شکل آن را انجام داده است.
«ماکس پلانک» پدر نظریهی کوانتوم بر این باور بود که «پیدایش و وجود تمام مواد، بر پایهی یک نیروست. پشت این نیرو، ذهنی آگاه و هوشمند قرار دارد. این ذهن، ماتریسی متشکل از تمام مواد است.» او در این جملات، میدان انرژی گستردهای را ترسیم کرده که همهچیزِ خلقت را به هم وصل میکند: ماتریس الهی. ماتریس الهی، دنیای ماست و هر آنچه که درون آن است. ماتریس الهی ماییم و هر آنچه به آن عشق میورزیم، از آن متنفریم، خلقش میکنیم و آن را تجربه مینماییم. ما با زندگی در ماتریس الهی همانند نقاشی هستیم که درونیترین احساسات، ترسها، رؤیاها و نیازهایش را روی یک بوم اعجابانگیز کوانتومی به نمایش در میآورد. اما به همان اندازه که ما تصاویر روی بوم هستیم، ما خودِ بوم هم هستیم. به همان اندازه که قلممو هستیم، خودِ رنگ هم هستیم. ما در ماتریس الهی ظرفی هستیم که حاوی همهچیز است؛ پلی هستیم میان مخلوقات دنیای درون و بیرون خود، و آینهای هستیم نمایانگر آنچه که خلق کردهایم. کتاب «ماتریس الهی» برای کسانی است که شکوفاییِ قویترین احساسات و عمیقترین آرزوهایشان را بیصبرانه به انتظار نشستهاند. در ماتریس الهی، شما به همان اندازه که نطفهی معجزه هستید، خود معجزهاید.
«افسوس برای نرگسهای افغانستان» نتیجهش شش سفر کوتاه و بلند ژیلا بنییعقوب به افغانستان است. نخستین سفر در سال 1380 انجام شد و پس از آن، این خبرنگار هر سال به کشور همسایه رفته است. کتاب او از گزارشهایی دربارهی زندگی مردم افغانستان تشکیل شده؛ از زندگی زنان، مردان و کودکانش. بسیاری از گزارشها در حین جنگ در این کشور همیشهناآرام تهیه شده، اما نویسنده تمرکز خود را نه بر جبههها و رزمندهها که بر مردم و زندگی آنها گذاشته است؛ در خانه، خیابان، دانشگاه، مدرسه، محلههای پیشرفته و مکانهای ویرانشده. برخی از گزارشهای میدانی که بنییعقوب از افغانستان تهیه کرده، در گذشته در نشریات به چاپ رسیدهاند و برخی نیز نخستین بار در همین کتاب منتشر شدهاند.
صابر اداک اسلام علوی، اسلام اموی را در دو فصل کلی نوشته: در فصل اول از خلافت معاویه میگوید و ترویج اسلام اموی. از احیای فرهنگ جاهلی سخن میگوید و در مبحث توسعهی جهل دینی، به مقولههای جعل حدیث و اطاعت محض از حکومت میپردازد. گفتوگو را سمت سیاستورزی غیراخلاقی امویان میکشاند و در این وادی از بهکارگیری مکر و حیله، بدعتها، لعن و نفرین و دشنامهایی سازمانیافتهای که به علی بن ابی طالب روانه میشد و نیز تزویر و ریاکاری حاکمان آن دوره سخن میگوید. از اختناق سیاسی و خشونتورزی امویان با مخالفان میگوید که سرکوب شدید شیعیان نیز از نتایج آن بود. در پایان فصل و پس از بحثی در مورد ولایتمندی یزید، اداک آنچه در این فصل بیان شد را بهاختصار جمعبندی و از آن نتیجهگیری میکند. فصل دوم کتاب به عاشورا میپردازد؛ نهضتی که نویسنده آن را احیای سنت نبوی و سیرهی علوی میداند. او در این فصل از آنچه در ایام خلافت معاویه بر امام حسین (ع) میگذشته، سخن گفته است. سپس بحث به خلافت یزید میرسد و آغاز نهضت حسینی. در این بخش نیز احوال و اعمال امام حسین (ع) در مکه، سفر ایشان از مکه به کوفه و رسیدن به کربلا، آخرین منزل آن حضرت، بیان شده است. در ادامه نیز اداک به واقعهی عاشورا میپردازد و از آنچه پس از عاشورا اتفاق افتاد نیز سخن به میان میآورد. در نهایت هم مثل فصل قبل جمعبندی و برشمردن آوردههایی است که از این بحث نصیب شنونده شده است.
صابر اداک رحمت نبوی، خشونت جاهلی را در سه فصل کلی نوشته است. در فصل اول که «پیامبر (ص) در برابر مشرکان» نام دارد، با روایت آغاز دعوت پیامبر و آزار و اذیت نسبت به مسلمانان و خود پیامبر (ص) شروع میشود، از حبشه، محاصرهی اقتصادی اجتماعی، سفر طائب و یثرب میگوید، دربارهی توطئهی قتل پیامبر و هجرت رسول اکرم به مدینه مطالبی میگوید، حول مقولههای اذن قتال، اعزام دستههای مسلح و غزوهی بدر بحث میکند و از تلاشهای پیامبر (ص) برای صلح، رفتار او با اسرا، غزوهی احد و عواقب آن حرف میزند، سخن از غزوههای دیگری چون بنیمصطلع و خندق به میان میآید، داستان صلح حدیبیه، فتح مکه و رفتار پیامبر (ص) با مکیان، غزوههای حنین و طائف و چند مسئلهی دیگر نیز بیان میشوند. فصل دوم «پیامبر (ص) در برابر اهل کتاب» نام دارد. این فصل ابتدا به مبحث پیامبر (ص) و یهود مدینه میپردازد، سپس با بحث حول علل و انگیزههای یهودیان در مخالفت با اسلام و سیر عداوتهای آنان با اسلام ادامه مییابد، از سه غزوهی بنیقینقاع، بنینضیر و بنیقریظه سخن میگوید و عواقب هریک را نیز برمیشمارد، پس از بحثی راجع به جایگاه شعر در میان اعراب، این فصل با غزوهی خیبر به اتمام میرسد. سومین فصل کتاب تحت عنوان «پیامبر (ص) در برابر منافقان» به موضوعاتی از قبیل همکاری و همدلی با دشمنان پیامبر (ص)، تضعیف روحیهی مسلمانان در خلال جنگها، اهانتها به پیامبر (ص) و در نهایت تلاش جهت ایجاد رخنه در صفوف مسلمانان سخن به میان میآید.
صابر اداک اخلاق زمامداری را در چهار فصل کلی نوشته است. فصل اول که «مبانی مشروعیت و مردمسالاری» نام دارد، از اقبال عمومی مردم به امام علی (ع)، چگونگی بیعت آنها با او و جایگاه مردم در حکومت او سخن میگوید. فصل دوم «آزادی بیان و حقوق مخالفان»، به موضوعاتی چون گسترش فرهنگ آزادی، رعایت حقوق مخالفان، پاسداشت آزادی بیان، تنها خط قرمز امام علی (ع)، نفی خشونت و عدم آزار و شکنجهی مخالفان و ماجرای خوارج اختصاص دارد. سومین فصل با عنوان «عدالت و مساوات» به مفاهیمی مثل عدالت اقتصادی، عدالت سیاسی و عدالت اجتماعی و قضایی میپردازد و هر مورد را بهتفصیل مورد بحث قرار میدهد. آخرین فصل کتاب «اخلاقمداری در حکومت» است و از صلحطلبی، وفای به عهد، پرهیز از عوامفریبی، جوانمردی در جنگها و حسن سلوک با دوست و دشمن سخن میگوید. نویسنده کتابش را با یک نتیجهگیری مختصر از مباحث مطرحشده به پایان میرساند.
یکی از اصلیترین وجوه تمایز انسان و حیوان «تفکر انتزاعی» است. انسان از زمانی که خود را بهعنوان یک فرد متفکر میشناسد، مسائلی دربارهی خوشبختی، روابط، هدف زندگی و از این قبیل ذهنش را مشغول میکند. اما تنها گروه اندکی هستند که با جدی گرفتن این مسائل، مسیری متفاوت از دیگران پیش میگیرند؛ این گروه فلاسفه هستند. در «حمام فسلفه» بهطور خلاصه با زندگی و نظریههای مهم فیلسوفهای شهیر دنیا آشنا میشویم. گریگوری برگمن مطالب کتابش را تا حد امکان مجمل و مختصر مفید بیان کرده که این امر از ملال کتاب کاسته و بر جذابیتش افزوده است.
کتاب «اسلام میان حقیقت و تجلی» ترجمهای از کتاب «الاسلام بینالرساله و التاریخ» است که عبدالمجید شرفی آن را در سال 2001 منتشر کرده است. نویسنده در این اثر با تبیین عدم تعارض دین و علم و همچنین تکثر و تنوع قرائتهای اسلامی و احکامی، بر این باور است که برای اثبات همخوانی احکام اسلامی با دنیای امروزس و مدرن و عرضه و نمایش آن، باید خوانش و تفسیر جدیدی از وحی ارائه داد و با رویکرد و نگرشی نقادانه به بررسی علوم اسلامی پرداخت. شرفی که به تجریه و تحلیل و نگاه قرن بیست و یکمی به متن قرآن معروف است، باور دارد که برای آشتی دادن مسلمین امروزی با دین، میبایست به جنبههای تشریعی قرآن بیشتر توجه کرد و مخاطب آیات قرآن انسان مسلمان است که باید علاوه بر لفظ و ظاهر آیات، به محتوا، معنا و هدف نهفته در آیات هم توجه کند.