کتاب صوتی «پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد» به قلم وزین و ثقیل دکتر عبدالحسین زرین‌کوب نوشته شده است. دکتر زرین‌کوب صاحب آثاری معروف مانند: «دو قرن سکوت»، «از کوچه‌ی رندان» و «بامداد اسلام» می‌باشد که هر کدام از این عناوین نکات برجسته و مهم خود را دارند. در کتاب «پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد» از وضعیت شهر گنجه در دوران نظامی به‌عنوان خط مرزی میان اسلام و مسیحیت یاد شده و این مهم یکی از دلایل وجود و ظهور افراد جنگی و آماده به پیکار در این سرزمین بود. دکتر زرین‌کوب، شهر گنجه را از لحاظ قومیت و تاریخ مورد ارزیابی قرار داده و حقایقی را از این شهر فاش می‌کند؛ در بخش دیگری از کتاب، ما را به اندر احوالات نظامی گنجوی سوق می‌دهد و یادآور خمسه نظامی یا همان پنج گنج نظامی می‌شود.
از دل تاریخ
وقتی سخن از تاریخ ایران می‌شود بی درنگ نام عبدالحسین زرین‌کوب در ذهن کتاب دوستان متبلور می‌شود. نویسنده‌ای توانا که با قلم خود تاریخ ایران قبل و بعد اسلام را به تصویر کشیده است. کتاب «آشنایی با تاریخ ایران» متشکل از کنفرانس‌هایی است که دکتر زرین‌کوب در کلاس‌های خود تدریس و به قبل و بعد اسلام بخش‌بندی می‌شود. وی در این اثر فقط به سلسله‌های موجود در ایران و تاریخی که آن‌ها رقم زده‌اند بسنده نمی‌کند و مجموعه گذشته ایران را نیز مد نظر قرار می‌دهد. به همین دلیل این کتاب مورد توجه بسیاری از علاقمندان به تاریخ قرار گرفته است.
حافظ و زندگی‌اش
اثر حاضر به کوشش عبدالحسین زرین‌کوب تهیه شده، که تغییر یک جوان حافظ قرآن را به سوی رندی‌هایش از جهات مختلف شخصیت، افکار و زندگی‌اش بررسی و گاها نقد می‌کند. اما به راستی این شخصیت همان لسان‌الغیب است یا رندی که مورد نقد قرار می‌گیرد؟ با علم به‌این‌که نقد کردن شاعر بزرگی مانند حافظ، چه از لحاظ شخصیت، چه از لحاظ مستندات کم و چه از لحاظ آرایه‌های ادبی (ایهام) استفاده شده در آثارش، کاری سخت می‌باشد اما عبدالحسین زرین‌کوب با توجه به مستندات موجود، حافظ را از جهات مختلفی (حافظ شاعر، حافظ اهل مدرسه، عارف، دوست پادشاه، حافظ قرآن و...) مورد بحث قرار می دهد.
تاریخ تصوف
در تاریخ پر رمز و راز سرزمین کهن ایران ظهور، رشد و افول فرقه‌های زیادی را شاهد بوده و هستیم که تصوف را می‌توان سرآمد آنان دانست. تصوف که با نام‌هایی چون صوفی‌گری، درویشی یا عرفان هم شناخته می‌شود، طریقت مبتنی بر آداب سلوک، بر اساس تزکیه نفس، دوری جستن از دنیا برای رسیدن به حق و به کمال رساندن نفس است. کتاب «تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن» برگردانی است از «Persian Sufism in its Historical Perspective» نوشته استاد بی‌بدیل تاریخ و ادب ایران دکتر عبدالحسین زرین‌کوب که به مروری عالمانه و ماهرانه و شرح و بررسی تاریخ تصوف ایران از آغاز تا دهه 40 می‌پردازد. منتقدان و بزرگان علم و ادب ایران دو ویژگی بارز برای این اثر برشمردند که عبارتند از: جامع و موجز بودن. به عبارتی می‌توان گفت این اثر هر آنچه که در تاریخ تصوف ایران مهم و دانستنی‌ست بدون بست و اضافه‌گویی را در خود گنجانده است.
آشوب و غوغا در سکوت
«تاریخ را فاتحان می‌نویسند» هرگاه با این دیدگاه به مطالعه‌ی اثری تاریخی بپردازیم با اشتیاق در آن غور می‌کنیم و این اشتیاق دو چندان می‌شود اگر مغلوبان آن را نگاشته باشند. در سال 1330 اثر فاخر و جاودانه‌ی دو قرن سکوت توسط دکتر عبدالحسین زرین‌کوب نگاشته شد. در مدت کوتاهی پس از انتشار، تمام نسخه‌های این اثر فاخر به فروش رفت و کمیاب شد. زرین‌کوب اجازه نشر مجدد آن را نداد تا به ویرایش و رفع عیوب کتاب بپردازد و این امر پنج سال به‌طول انجامید. بعد از آن انتشارات سخن این اثر بی‌بدیل را منتشر کرد.
وی در این کتاب به بیان تاثیر حمله‌ی اعراب بر زندگی ایرانیان در قرن دوم هجری می‌پردازد و جایگاه والای ایرانیان در علم و دانش و سخنوری را قبل از حمله‌ی اعراب و از دست رفتن عز و شرف ایرانیان بعد از حمله‌ی اعراب را به‌تصویر می‌کشد. نام کتاب برگرفته از سکوت سنگین و خفقان حاکم بر جامعه‌ی آن روزگار به مدت دویست سال متمادی می‌باشد.
